Αναλογίες που “κουμπώνουν” στον ανθρώπινο εγκέφαλο

     Υπάρχουν κτίρια που τα αντικρίζεις σήμερα, είτε είναι καινούρια είτε έχουν χτιστεί πριν από χρόνια, και σε αγγίζουν με μια αίσθηση ηρεμίας, μέτρου και ισορροπίας. Δείχνουν σαν να είναι “σωστά” από τη φύση τους, σαν να έχουν κατακτηθεί έξω από τον χρόνο. Αυτή η διαχρονικότητα δεν είναι τυχαία είναι βαθιά συνδεδεμένη με τον τρόπο που ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τις αναλογίες και τη γεωμετρία γύρω του.

     Ο εγκέφαλός μας αγαπά σχέσεις που είναι προβλέψιμες και ισορροπημένες — σχέσεις που εμφανίζονται στη φύση, στη μουσική, ακόμη και στο σώμα μας. Η Χρυσή Τομή, οι συμμετρικές αναλογίες, οι ρυθμικές επαναλήψεις στα ανοίγματα και η ισορροπία ανάμεσα στο κλειστό και στο κενό, ενεργοποιούν μια υποσυνείδητη αίσθηση αρμονίας. Δεν το αναλύουμε συνειδητά, απλώς το νιώθουμε. Το ίδιο συμβαίνει με τις καθαρές γεωμετρικές μορφές: κύκλους, τετράγωνα, τρίγωνα, σπειροειδείς γραμμές. Είναι σχήματα που συναντάμε παντού στη φύση και γι’ αυτό ο εγκέφαλος τα “διαβάζει” ως οικεία, σταθερά και ασφαλή.

      Η συμμετρία, ακόμη κι όταν δεν είναι απόλυτη, προσφέρει μια αίσθηση τάξης και ηρεμίας, ενώ ο ρυθμός —η επανάληψη παραθύρων, ομοιόμορφα ύψη, ευθυγραμμισμένες λεπτομέρειες— κάνει ένα κτίριο να “αναπνέει” ομαλά και να γίνεται εύκολα κατανοητό. Τα διαχρονικά κτίρια έχουν επίσης κάτι κοινό: μια καθαρή, απλή ιδέα που δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει με υπερβολές. Δεν φωνάζουν, δεν προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή με τρόπο επίμονο· έχουν μια φυσική αυτοπεποίθηση. Αυτή η απλότητα στη μορφή τους επιτρέπει να αντέχουν στον χρόνο χωρίς να μοιάζουν ξεπερασμένα. Και φυσικά, ο τρόπος που “κάθονται” στο περιβάλλον τους παίζει τεράστιο ρόλο. Κτίρια που σέβονται το τοπίο, το φως, τις σκιές και τη γεωγραφία, δείχνουν σαν να ανήκουν εκεί. Είναι αυτή η αβίαστη σχέση με τον χώρο που τα βοηθά να παραμένουν επίκαιρα.

     Τελικά, τα κτίρια που νιώθουμε ως διαχρονικά δεν έχουν ένα συγκεκριμένο ύφος ή εποχή· έχουν ένα κοινό ψυχολογικό αποτύπωμα: σωστές αναλογίες, καθαρή γεωμετρία, ρυθμό, απλότητα και βαθιά σύνδεση με το περιβάλλον. Με λίγα λόγια, μας κάνουν να νιώθουμε κάτι απολύτως ανθρώπινο — ισορροπία, σταθερότητα και ένα είδος ηρεμίας που δεν χρειάζεται εξηγήσεις.